Tahu Tak Berapa Usia Bumi Kita Sekarang, Macam Mana Nak Kira Umur Bumi?

Setelah lama dunia geologi sunyi sepi tak diperbaharui, polymath dunia Islam Ibnu Sina menukilkan perihal geologi dalam kitabnya “Kitab Ash-Shifa” yang diterbitkan pada tahun 1027. Pada Bahagian 2, Seksyen 5, kitab ini menggariskan beberapa asas-asas geologi yang menganjakkan kefahaman manusia tentang Bumi yang mereka pijak ini, terutamanya hakikat bahawa Bumi ini teramatlah tua dan lapisan batu yang berada di bawah mestilah lebih tua daripada lapisan yang atas. Asas-asas yang bernas dan menjangkau waktunya ini walaupun hebat namun masih tidak mampu memberikan usia bernombor pada Bumi.

Percubaan Mengangkakan Tarikh

Leonardo Da Vinci (1452-1519) memerhatikan batu-batuan yang berada di gunung merupakan mendapan yang dibawa oleh laluan bendalir seperti sungai. Hasil daripada kerja kejuruteraan pada terusan dan sungai di Sungai Po, dia mengira bahawa mendapan-mendapan di situ berusia lebih kurang 200,000 tahun lantas menyimpulkan bahawa usia Bumi seharusnya lebih tua.

Ada beberapa saintis barat termasuk Sir Isaac Newton menggunakan sebuah kitab utama agama mereka, untuk menentukan berapa usia bumi sebenarnya dan mereka mendapati bahawa bumi ini berusia lebih kurang 6,000 tahun. Ini juga menjadi asas mengapa sesetengah orang sukar untuk mempercayai dinosaur itu wujud kerana usia fosil dinosaur ialah ratusan ke puluhan juta tahun.

Lord Kelvin @ Sir William Thomson (ye, yang absolute temperature atau °K tu) pada tahun 1862 juga mencuba try test dalam mengira usia Bumi melalui formula kecerunan haba (thermal gradient) dan menjumpai bahawa usia Bumi ialah lebih kurang 100 juta tahun. Beliau menganggap bahawa Bumi lahir sebagai satu bebola cecair secara keseluruhan dan mengira berapa lama masa untuk bebola tersebut mengeras sehingga ke lapisan yang paling luar. Namun begitu, pengiraan tersebut salah kerana beliau tidak mengambil kira haba yang terhasil melalui pereputan radioaktif (radioactive decay) dan yang paling penting perolakan (convection) yang dialami oleh mantel, yang menyebabkan penahanan haba yang berpanjangan. 

Cuba korang bayangkan, akaun bank korang, tapi kalau korang disiplin untuk belanja separuh setiap tahun. Jadi kalau tahun pertama ada RM40,000 dan separuh hayat bank akaun korang ialah setahun, tahun kedua akaun akan jadi RM20,000. Banyaknya belanja, nikah ke bang? Tahun ketiga akan jadi RM10,000 dan keempat RM5,000 dan seterusnya akan jadi separuh. Ini contoh je ye.

Sebenarnya, ahli geologi tak berapa suka pada teknik ini sebab mula-mula diorang guna helium tapi tak menjadi-jadi dan ramai jugak yang menyerah kalah dengan teknik ini. Namun seorang anak muda yang bernama Arthur Holmes bekerja menggunakan pentarikhan plumbum (lead dating) pada seketul batu daripada Ceylon, Sri Lanka walaupun teknik yang beliau gunakan agak berat sebelah dan tersilap anggap beberapa perkara misalnya menganggap bahawa keseluruhan batu mengandungi uranium sahaja tanpa plumbum yang telah terjadi. Namun begitu, saintis-saintis yang baru mampu untuk menempel kebanyakan kelemahan teknik Holmes.

Kerja “cikai” Holmes telah menginspirasikan teknik-teknik pentarikhan radioaktif seperti:

1. Pentarikhan Uranium–plumbum
2. Pentarikhan Samarium–neodymium
3. Pentarikhan Potassium–argon
4. Pentarikhan Uranium–thorium
5. Pentarikhan Radiokarbon (isotop C-14)
6. Dan pelbagai lagi yang kebanyakan korang takkan pakai dan tak perlu tau pun.
7. 
   

Usia Bumi

Panjang-panjang baca akhirnya sampai dekat isi yang paling penting. Sabau ye, nak habis dah.

Usia Bumi pada mulanya ditentukan melalui batu meteorit Canyon Diablo yang dianggarkan jatuh ke bumi 50,000 tahun dahulu. SIKIJAPPPPPP! Kalau nak kira umur Bumi kenapa kena guna meteorit yang bukan daripada Bumi!? Ini tanah, Bumi yang punya!

Kalau kita fikir balik, batu-batu dekat Bumi ni semua telah melalui proses-proses geologi yang telah sama ada mentohorkan atau telah membuang banyak kandungan-kandungan penting pada batu tersebut. Carlson & Tera (1998) menyatakan meteorit boleh diguna pakai kerana meteorit yang jatuh ke Bumi merupakan serpihan-serpihan yang belum jatuh ke Bumi ketika kejadiannya, jadi, meh. Pakai je.