Persaingan kuasa-kuasa besar seperti Inggeris dan Perancis di kebanyakan negara Asia Tenggara berlaku begitu hebat pada akhir kurun ke-19. Persaingan ini adalah kerana wujudnya perlumbaan untuk mengaut kekayaan daripada sumber ekonomi yang terdapat di negara-negara Asia termasuk di Tanah Melayu. Kemasukan kuasa-kuasa besar ini telah memberi kesan terhadap penyediaan sistem jaringan perhubungan dan pengangkutan di Tanah Melayu. Oleh itu, bolehlah dikatakan bahawa proses pembinaan jalan kereta api di Kedah adalah semata-mata untuk memenuhi keperluan strategi dan memberi peluang mencari kekayaan bagi saudagar-saudagar yang terlibat dalam aktiviti perdagangan. Pada 20 Januari 1874, Perjanjian Pangkor telah ditandatangani. Perjanjian ini merupakan titik peralihan yang penting di Tanah Melayu. Ia melambangkan permulaan proses pemerintahan British di negeri-negeri Melayu. Bermula dengan campur tangan untuk menempatkan residen di Selangor, Pahang, Perak dan di Sungai Ujung, Negeri Sembilan lalu membentuk Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (NNMS), British seterusnya berjaya menguasai Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu (NNMTB) yang terdiri daripada Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu. Sebelum sistem pengangkutan kereta api diperkenalkan di Kedah, kaedah perhubungan lebih tertumpu kepada penggunaan sungai sebagai jalan perhubungan. Manakala pengangkutan darat tidak efektif disebabkan kurangnya jaringan jalan raya. Oleh itu, Kerajaan Inggeris berpendapat bahawa perlu diwujudkan satu sistem perhubungan dan pengangkutan yang lebih baik bagi menghubungkan Negeri-Negeri Melayu. Sejarah Awal Sejarah pembinaan jalan kereta api di Kedah sebenarnya mengalami satu proses yang agak unik dan berbeza dengan negeri-negeri Melayu yang lain. Keunikan dan perbezaannya adalah disebabkan oleh campur tangan antara dua kuasa iaitu pemerintah Inggeris di Tanah Melayu dan Kerajaan Siam. Oleh yang demikian, usaha untuk membina landasan keretapi yang pertama di Kedah berlaku agak lewat berbanding dengan perkembangan yang dicapai oleh negeri-negeri lain di Tanah Melayu seperti Selangor, Perak, Negeri Sembilan, Johor dan Pulau Pinang. Menurut Salim Nabijan dalam tulisan beliau yang bertajuk "Sejarah Pembinaan Jalan Keretapi Negeri Kedah" , kelewatan ini disebabkan oleh faktor kelambatan Negeri Kedah bernaung di bawah kerajaan Inggeris di Tanah Melayu. Pada tahun 1907, Kerajaan Siam bercadang untuk membina landasan kereta api yang menghubungkan Bangkok dengan Negeri Kedah. Untuk tujuan itu, Siam telah menawarkan konsesi pembinaan landasan tersebut kepada sebuah syarikat Jerman. Jalan kereta api ini menggunakan landasan yang berbeza dari yang digunakan oleh kereta api Negeri-Negeri Melayu Bersekutu dan usaha pembinaan akan dijalankan di bawah pengawasan jurutera-jurutera Jerman. Menurut Salim Nabijan, beliau menyatakan bahawa telah menjadi dasar bagi pihak Inggeris menolak sebarang campur tangan dari mana-mana agensi asing bagi memajukan sesuatu kawasan. Negeri Kedah yang ada ketika itu berada di bawah naungan Kerajaan Siam turut terlibat dengan polisi Inggeris tersebut dan polisi ini nyata memberi kesan terhadap proses pembinaan landasan-landasan kereta api di Negeri Kedah. Melihat keadaan ini, pihak Inggeris telah sedaya upaya berusaha untuk mengadakan rundingan dengan pihak Kerajaan Siam bagi menghalang pengaruh Jerman pada masa itu. Oleh yang demikian, termeterailah Perjanjian Inggeris-Siam pada tahun 1909 yang telah menyebabkan Negeri-Negeri Melayu Utara iaitu Kelantan, Terengganu, Kedah dan Perlis diserahkan oleh Siam kepada pihak Inggeris di Tanah Melayu. Faktor-Faktor Pembinaan Menurut Chai Hon Chan di dalam bukunya, "The Development of British Malaya 1896-1909" , beliau menyatakan bahawa motif utama pembinaan jalan-jalan kereta api adalah untuk memenuhi fungsi ekonomi di samping mempunyai motif lainnya seperti memenuhi fungsi politik dan pentadbiran. Penyataan ini amat berasas memandangkan pada ketika itu potensi Tanah Melayu untuk menjadi sebuah negara pengeluar bijih timah dan getah utama dunia amat cerah. Pada akhir kurun ke-19 dan awal kurun ke-20, berlaku perkembangan yang agak menggalakkan dalam aktiviti pertanian, perlombongan bijih timah dan perdagangan di Negeri Kedah. Sektor pertanian misalnya telah menjadikan Kedah sebagai pengeksport beras yang utama pada ketika itu. Contonnya pada tahun 1889, Sultan Kedah telah memberi tahu kepada Swettenham bahawa pada tahun 1888, Kedah telah mengeksport sebanyak 7000 tan beras. Sementara itu, dalam bidang perdagangan dan perniagaan yang kebanyakannya didominasikan oleh orang Cina, berlaku peningkatan yang memberangsangkan di antara pedagang dari Pulau Pinang dengan Orang Melayu dan pedagang-pedagang Cina di Negeri Kedah. Namun begitu dalam tahun 1905, perkembangan ini telah menimbulkan beberapa masalah seperti penyeludupan dan masalah-masalah lain. Oleh yang demikian, satu jaringan sistem perhubungan dan pengangkutan yang baik dan efektif perlu dibangunkan untuk mengatasi masalah tersebut. Pihak penjajah Inggeris juga amat menyedari bahawa eksploitasi terhadap perlombongan bijih timah dan perusahaan tanaman getah boleh menghasilkan pendapatan yang lumayan. Oleh itu, niat penjajah untuk mengaut hasil bumi di Tanah Melayu akan dapat direalisasikan. Proses Pembinaan Sebenarnya usaha untuk membina landasan kereta api yang pertama di Negeri Kedah telah bermula pada penghujung bulan November 1893 di British Foreign Office di London. Mr. R.W. Perks yang mewakili "Malay Railway and Works Construction Company" telah mengadakan pertemuan dengan Sir Edward Gray, Setiausaha Sulit Hal Ehwal Luar Kerajaan Inggeris. Hasilnya, Mr. Charles Dunlop telah diarah untuk mengambil konsesi yang diluluskan oleh Kerajaan Siam pada Mac 1891 untuk membina jalan kereta api sejauh 80 batu dari Singgora di bahagian Timur ke Kota Setar dan seterusnya dari Alor Setar ke Bukit Mertajam. Untuk tujuan itu, Mr. Charles telah menghubungi Pejabat di Kementerian Hal Ehwal Luar bagi mendapatkan bantuan kewangan. Namun, pada penghujung bulan Disember tahun 1893, Kerajaan Inggeris telah menetapkan keputusan bahawa bantuan kewangan yang dipohon tidak dapat dipenuhi. Alasan yang diberikan ialah ahli Straits Legislative Pulau Pinang bercadang untuk membina sebuah pengkalan dan memerlukan wang untuk projek berkenaan. Cadangan untuk membina jalan kereta api dari Bukit Mertajam ke Kulim muncul lagi pada 15 Julai 1904 apabila Putera Devawongse, Menteri Luar Kerajaan Siam menyatakan bahawa Siam akan membantu membina jalan kereta api dari Bukit Mertajam ke Kulim tetapi dengan kadar perbelanjaan yang akan dipersetujui oleh kedua-dua pihak. Namun rancangan tersebut gagal lagi disebabkan pihak Siam berhasrat untuk memajakkan projek pembinaan tersebut kepada pihak kereta api Negeri-Negeri Melayu Bersekutu. Keadaan ini berlaku setelah pihak Siam mengetahui bahawa kereta api di Negeri-Negeri Melayu Bersekutu dibentuk dan dikendalikan sendiri oleh kerajaan Inggeris sendiri. Akhirnya pada 3 November 1904, sebarang usaha untuk membincangkan perkara yang bersabit dengan cadangan pembinaan landasan keretapi Bukit Mertajam - Kulim ditangguhkan. Oleh itu, timbul persoalan sehingga ke hari ini iaitu mengapa landasan kereta api dari Bukit Mertajam ke Kulim tidak dibina walaupun selepas perjanjian Inggeris - Siam 1909 sedangkan kawasan Selatan Kedah termasuk Kulim merupakan kawasan yang strategik dan kaya dari segi ekonomi. Justeru, selepas perjanjian Inggeris - Siam pada tahun 1909 ditandatangani dan Kedah diserahkan oleh Kerajaan Siam kepada pihak Inggeris barulah Kerajaan Inggeris benar-benar berusaha untuk membina jalan kereta api di Kedah. Persediaan serta penyelidikan pertama telah dilakukan dalam usaha untuk membina landasan kereta api dari Bukit Mertajam ke Alor Setar pada penghujung 1911 dan di awal tahun 1912. Jumlah peruntukkan keseluruhan yang ditetapkan oleh pihak pentadbiran kereta api Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (NNMB) bagi membina jalan kereta api dari Bukit Mertajam hingga ke Alor Setar adalah seperti Rajah A-Perkara & Perbelanjaan. Kerja-kerja pembinaan jalan kereta api tersebut telah bermula pada penghujung tahun 1912. Pada tahun 1914, pihak pentadbir kereta api NNMB telah menyambung landasan kereta api di Alor Setar ke Negeri Perlis dan Padang Besar. Landasan kereta api Bukit Mertajam - Alor Setar dibuka secara rasmi pada tahun 1915. Sementara landasan kereta api dari Alor Setar - Bukit Ketri di Negeri Perlis telah dibuka untuk kegunaan pengangkutan dan penumpang pada tahun 15 Oktober 1917 dan landasan dari Bukit Ketri ke Padang Besar telah dibuka pada 1 Mac 1918. Kemudian landasan kereta api dari Padang Besar telah disambungkan dengan Negara Thailand dan dibuka pada 1 Julai 1918. Terdapat sebanyak 27 buah stesen kereta api dan perhentian kecil atau "Halts" disepanjang jalan kereta api dari Bukit Mertajam sehingga ke Padang Besar. Jarak dan status operasi bagi setiap stesen tersebut bermula daripada stesen Bukit Mertajam adalah seperti Rajah B - Jarak & Status Operasi. Bibliografi Penghargaan Rajah A - Perkara & Perbelanjaan Rajah B - Jarak & Status Operasi Pengangkutan menggunakan kereta api yang diperkenalkan sejak awal kurun ke-20 telah membuka lembaran baru dalam sistem perhubungan di Kedah. Antara faedah serta kesan langsung daripada sistem perhubungan dan pengangkutan ini adalah:
Sesungguhnya, perkembangan di dalam sistem perhubungan dan pengangkutan kereta api di Negeri Kedah sejak ianya diperkenalkan telah memberi sumbangan yang besar kepada perkembangan ekonomi dan sosial masyarakat tempatan. Kini, walaupun sebahagian daripada perhentian yang disenaraikan sudah tidak lagi beroperasi, namun sumbangan kereta api sebagai salah satu sistem perhubungan dan pengangkutan di Kedah tidak boleh dinafikan. Peta Rangkaian Sistem Kereta Api Tanah Melayu Stesen Kereta Api Sungai Petani Stesen Kereta Api Sungai Petani masih lagi beroperasi memberikan perkhidmatan Stesen Kereta Api Bedong Keadaan terbiar di Stesen Kereta Api Bedong kerana tidak lagi beroperasi Stesen Kereta Api Gurun Bangunan lama Stesen Kereta Api Gurun Stesen Kereta Api Junun Stesen Kereta Api Junun hanya beroperasi sebagai persimpangan atau "crossing" sahaja Bangunan yang pernah menjadi Stesen Kereta Api Tokai pada suatu masa dahulu
|
ADVERTISEMENT